Jedną z dziedzin matematyki, które odgrywają znaczącą rolę w naszym życiu i posiadają szereg różnorodnych zastosowań jest analiza statystyczna. Zagadnienia z nią związane przewijają się w wielu dziedzinach: zaczynając od nauki (opracowania rezultatów doświadczeń), poprzez medycynę (wnioski z badań pacjentów), aż po biznes (analizy rynku, konkurencji lub przyzwyczajeń klientów). Przyjrzyjmy się jej historii i omówmy zagrożenia, jakie za sobą niesie nieumiejętne jej wykorzystanie.

Początki statystyki

Choć statystyka jako rozwinięta nauka pojawiła się znacznie później, to niektóre metody statystyczne były znane już w piątym wieku przed naszą erą. Miały one zazwyczaj związek z zagadnieniami demograficznymi: powszechny spis ludności w starożytnym Rzymie dawał ówczesnym uczonym znaczną ilość danych do analizy i przewidywania trendów.

Statystyka jaką znamy

Podwaliny matematyczne pod współczesną statystykę położyli wybitni matematycy XVII wieku (pracując nad rachunkiem prawdopodobieństwa i teorią gier), jednak dopiero przełom XIX i XX wieku przyniósł ostateczne ukształtowanie się tej gałęzi nauki w postaci, jaką znamy obecnie.

W czasach współczesnych istotnym krokiem naprzód w dziedzinie analizy statystycznej stało się wynalezienie komputerów i niezwykle szybki wzrost ich mocy obliczeniowej w kolejnych latach. Umożliwiło to zastosowanie nowych metod i algorytmów, zoptymalizowanych z myślą o liczeniu przez komputer, a nie jak dotąd przez człowieka.

Błędy w stosowaniu statystyki

Choć dziś statystyka jest już w pełni wykształconą i powszechnie uznawaną nauką, to jednak pozostaje wyjątkowo podatna na błędy wynikające z niewłaściwego jej używania. Co ważne, uwaga ta nie dotyczy wyłącznie osób początkujących, ale i ekspertów w tej dziedzinie. Jednocześnie nawet niewielkie pomyłki mogą prowadzić do katastrofalnych efektów (na przykład na skutek decyzji podjętej na podstawie niepoprawnie zinterpretowanych danych).

Najczęstsze błędy popełniane przy stosowaniu analizy statystycznej to:

- błędna interpretacja rezultatów na skutek braku wiedzy lub biegłości w tej dziedzinie

- celowa manipulacja wynikami analizy w celu przedstawienia ich w sposób korzystny dla strony dokonującej oszustwa

- błędy (nieświadome lub celowe) związane z doborem danych do analizy: próbka zbyt mała lub z innego powodu niereprezentatywna

Decydując się na samodzielne wykonywanie obliczeń statystycznych i interpretację ich rezultatów, warto zapamiętać powyższe błędy jako przestrogę, a w razie jakichkolwiek wątpliwości należy zasięgnąć porady bardziej doświadczonej osoby.